Agrest to krzew, który od lat cieszy się niezmienną popularnością w polskich ogrodach. Jego owoce są nie tylko zdrowe i smaczne, ale także niezwykle uniwersalne w kuchni, od świeżych deserów po przetwory na zimę. Uprawa agrestu może przynieść wiele satysfakcji, jednak aby roślina dobrze się przyjęła, dynamicznie rosła i corocznie obficie owocowała, niezbędne jest prawidłowe podejście do sadzenia. Ten proces, choć na pierwszy rzut oka wydaje się prosty, wymaga zwrócenia uwagi na kilka fundamentalnych aspektów, począwszy od wyboru odpowiedniej odmiany, poprzez właściwe przygotowanie stanowiska i samego materiału sadzeniowego, aż po precyzyjne wykonanie czynności związanych z posadzeniem. Poniżej przedstawiamy szczegółowy przewodnik, który krok po kroku wyjaśni, jak sadzić agrest, aby zapewnić mu optymalne warunki do rozwoju i cieszyć się jego pysznymi owocami przez długie lata.
Wybór odmiany agrestu: Pierwszy krok do obfitych zbiorów
Wybór właściwej odmiany agrestu stanowi pierwszy i zarazem jeden z najważniejszych etapów decydujących o sukcesie całej uprawy. Odmiany agrestu różnią się między sobą wieloma cechami, które mają wpływ na końcowy efekt i zadowolenie ogrodnika. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na termin dojrzewania owoców – dostępne są odmiany wczesne, średnie i późne, co pozwala na rozłożenie zbiorów w czasie i cieszenie się świeżymi owocami przez dłuższy okres sezonu. Równie istotne są walory smakowe, wielkość, kształt oraz kolor owoców, które mogą być zielone, żółte, czerwone, a nawet prawie czarne, z różną zawartością cukru i kwasowością. Niektóre odmiany charakteryzują się słodkimi, deserowymi owocami idealnymi do bezpośredniego spożycia, inne zaś są bardziej cierpkie i doskonale nadają się na dżemy, konfitury czy nalewki.
Niezwykle ważnym aspektem, szczególnie w warunkach klimatycznych Polski, jest odporność odmiany na choroby. Agrest jest niestety podatny na mączniaka prawdziwego, powszechną chorobę grzybową, która może znacznie osłabić roślinę i zrujnować plony. Dlatego poszukiwanie odmian wykazujących podwyższoną odporność na ten patogen, a także na antraknozę, jest rekomendowane. Do sprawdzonych i polecanych w Polsce odmian odpornych na mączniaka należą między innymi 'Hinnonmäki Rot’, 'Invicta’, czy 'Pax’. Wybierając kilka odmian o zróżnicowanych cechach, w tym o różnym terminie dojrzewania, można nie tylko przedłużyć sezon zbiorów, ale także zwiększyć bioróżnorodność w ogrodzie i zapewnić sobie wszechstronne zastosowanie owoców. Warto również uwzględnić obecność kolców – istnieją odmiany bezkolcowe lub o zredukowanej liczbie kolców, co znacznie ułatwia zbiory i pielęgnację krzewu. Przed zakupem sadzonek zawsze warto dokładnie zapoznać się z charakterystyką wybranej odmiany u sprawdzonego dostawcy.
Idealne miejsce dla agrestu: Słońce, gleba i odpowiedni drenaż
Agrest, podobnie jak wiele innych roślin owocowych, jest światłolubny, dlatego dla zapewnienia obfitego plonowania potrzebuje stanowiska dobrze nasłonecznionego. Idealne miejsce to takie, gdzie krzew będzie miał dostęp do pełnego słońca przez większą część dnia, co sprzyja intensywnemu wzrostowi, lepszemu dojrzewaniu owoców i zwiększa ich słodycz. Akceptowalny jest również lekki półcień, szczególnie w upalne dni, jednak zbyt zacienione stanowisko znacząco zmniejszy plonowanie i może sprzyjać rozwojowi chorób grzybowych. Podstawowe jest również unikanie miejsc nisko położonych, gdzie wiosną i jesienią może zalegać woda. Agrest jest wrażliwy na nadmierną wilgoć w podłożu, która prowadzi do gnicia korzeni, dlatego dobry drenaż jest absolutnie niezbędny.
Jeśli chodzi o glebę, agrest najlepiej rośnie w podłożu żyznym, przepuszczalnym, umiarkowanie wilgotnym i o odczynie lekko kwaśnym lub neutralnym, w zakresie pH od 5,5 do 7,0. Odczyn pH gleby jest miernikiem jej kwasowości lub zasadowości; skala pH waha się od 0 do 14, gdzie 7 oznacza neutralność. Wartości poniżej 7 wskazują na glebę kwaśną, powyżej 7 na zasadową. Dla agrestu optymalny zakres pH (5,5-7,0) jest kluczowy, ponieważ w tych warunkach składniki odżywcze są najlepiej przyswajane przez rośliny, co bezpośrednio przekłada się na ich zdrowie i obfitość owocowania. Zbyt kwaśna gleba może być korygowana przez dodatek wapna, natomiast zbyt zasadowa przez siarkę lub kwaśny torf. Przed sadzeniem zaleca się wykonanie badania pH gleby. Należy również upewnić się, że na wybranym stanowisku wcześniej nie rosły rośliny psiankowate, takie jak ziemniaki, pomidory czy papryka, ponieważ mogą one pozostawiać w glebie patogeny, które szkodzą agrestowi. Dobrze jest również wybrać miejsce osłonięte od silnych, zimnych wiatrów, które mogą uszkadzać pędy i kwiaty.
Przygotowanie gleby: Podstawa dla zdrowego wzrostu i obfitego plonowania
Właściwe przygotowanie gleby to podstawa sukcesu w uprawie agrestu, gwarantująca roślinie dobry start i obfite plony w przyszłości. Prace przygotowawcze należy rozpocząć z odpowiednim wyprzedzeniem, najlepiej kilka tygodni przed planowanym sadzeniem, aby gleba miała czas na osadzenie się. Na wybranym stanowisku należy dokładnie przekopać ziemię na głębokość szpadla, czyli około 25-30 centymetrów. Podczas kopania konieczne jest bardzo staranne usunięcie wszelkich chwastów, ze szczególnym uwzględnieniem tych korzenioprzekładniowych, takich jak perz czy osty, które mogłyby konkurować z młodą sadzonką o wodę i składniki odżywcze. Ich dokładne usunięcie zapobiegnie ich odrastaniu w przyszłości i ułatwi pielęgnację krzewu.
Po usunięciu chwastów, glebę należy wzbogacić w materię organiczną. Na każdy metr kwadratowy powierzchni przeznaczonej pod uprawę agrestu zaleca się wnieść od 10 do 15 kilogramów dobrze rozłożonego kompostu lub obornika. Zarówno kompost, jak i obornik to naturalne nawozy organiczne, które powstają w wyniku rozkładu resztek roślinnych (kompost) lub odchodów zwierzęcych (obornik). Są one niezwykle cenne dla gleby, ponieważ wzbogacają ją w niezbędne składniki odżywcze, poprawiają jej strukturę, zwiększając jej zdolność do zatrzymywania wody i powietrza, a także stwarzają sprzyjające warunki dla rozwoju pożytecznych mikroorganizmów glebowych. Jeżeli gleba jest ciężka, gliniasta i słabo przepuszczalna, warto dodać sporą ilość piasku (np. wiadro na metr kwadratowy), aby poprawić jej drenaż i rozluźnić strukturę. W przypadku gleb zbyt piaszczystych, które szybko tracą wodę, należy zwiększyć dawkę materii organicznej, aby poprawić ich zdolność do zatrzymywania wilgoci. Dodatkowo, w celu uzupełnienia niezbędnych składników mineralnych, można dodać 100-150 gramów superfosfatu oraz 30-40 gramów soli potasowej na metr kwadratowy. Te pierwiastki są niezwykle ważne dla prawidłowego rozwoju systemu korzeniowego, wytrzymałości rośliny oraz obfitego owocowania w przyszłości. Wszystkie te dodatki należy dokładnie wymieszać z glebą.
Czas sadzenia: Optymalny moment dla agrestu
Wybór odpowiedniego terminu sadzenia agrestu ma istotne znaczenie dla jego aklimatyzacji i dalszego rozwoju. Ogólnie przyjętym i najbardziej optymalnym terminem do sadzenia agrestu jest jesień, a konkretnie okres od września do połowy października. Posadzenie krzewu w tym czasie, zanim nadejdą pierwsze, silne przymrozki i zamarznięcie gleby, daje roślinie wystarczająco dużo czasu na swobodne ukorzenienie się. Korzenie mają szansę rozwinąć się w jeszcze ciepłej, wilgotnej glebie, co pozwala roślinie na silny start wiosną, bez stresu związanego z intensywnym rozwojem części nadziemnej i jednocześnie zakorzenianiem się. Roślina posadzona jesienią lepiej znosi zimę i budzi się do życia z dużą energią w kolejnym sezonie.
Mimo preferowanego sadzenia jesiennego, agrest można również sadzić wiosną, zazwyczaj od marca do kwietnia, zawsze przed rozpoczęciem wegetacji i rozwijaniem się pąków. Sadzenie wiosenne jest jednak bardziej wymagające i niesie ze sobą pewne wyzwania. Młoda roślina posadzona wiosną może doświadczać większego stresu związanego z szybkimi zmianami temperatury i intensywnym wzrostem pędów. W pierwszych tygodniach po posadzeniu, a nawet przez cały pierwszy sezon wegetacyjny, konieczne jest zapewnienie jej bardziej starannej pielęgnacji, zwłaszcza w zakresie nawadniania. Gleba musi być stale umiarkowanie wilgotna, aby zapobiec wysychaniu młodych korzeni i części nadziemnej, która w tym okresie intensywnie transpiruje wodę. W przypadku wiosennego sadzenia, regularne i obfite podlewanie, szczególnie w okresach suszy, jest absolutnie niezbędne dla prawidłowego przyjęcia się sadzonki. Niezależnie od wybranego terminu, ważne jest, aby gleba była odpowiednio przygotowana i miała właściwą wilgotność, a pogoda sprzyjała pracom w ogrodzie.
Przygotowanie sadzonek: Podstawowe kroki przed wytypowaniem miejsca
Staranne przygotowanie sadzonek przed umieszczeniem ich w gruncie to jeden z determinantów ich przyjęcia się i szybkiego wzrostu. Przed przystąpieniem do sadzenia, każdą sadzonkę należy dokładnie obejrzeć. Korzenie powinny być dobrze rozwinięte, sprężyste, jasne, bez żadnych oznak uszkodzeń mechanicznych, pleśni czy chorób. Wszelkie uszkodzone, połamane lub zbyt długie korzenie należy przyciąć ostrym sekatorem do zdrowej tkanki. Cięcie powinno być czyste i proste, aby nie dopuścić do rozwoju chorób. Celem tego zabiegu jest pobudzenie rośliny do wytworzenia nowych, drobnych korzeni włośnikowych, które są odpowiedzialne za pobieranie wody i składników odżywczych z gleby.
Równie istotne jest skrócenie pędów nadziemnych. Zazwyczaj zaleca się przycięcie ich do wysokości 20-30 centymetrów, pozostawiając na każdym pędzie 3 do 5 dobrze rozwiniętych pąków. Cięcie to wykonuje się tuż nad pąkiem skierowanym na zewnątrz krzewu, pod lekkim kątem. Ten zabieg, zwany cięciem wstępnym lub formującym, jest niezwykle ważny. Pozwala on zredukować powierzchnię transpiracji wody z liści (które wkrótce się rozwiną), co zmniejsza obciążenie dla jeszcze nie w pełni rozwiniętego systemu korzeniowego. Ponadto, stymuluje to krzewienie się rośliny i formowanie mocnego, rozłożystego szkieletu krzewu od samego początku, co jest gwarantem przyszłych obfitych plonów. Bezpośrednio przed posadzeniem, warto umieścić korzenie sadzonki w pojemniku z wodą na 2 do 4 godzin, aby odpowiednio je nawodnić. Jeśli jest taka możliwość, można dodać do wody środek stymulujący ukorzenianie (np. ukorzeniacz) zgodnie z instrukcją producenta. Takie namoczenie znacznie poprawia witalność korzeni i zwiększa szanse na szybkie przyjęcie się rośliny w nowym środowisku.
Proces sadzenia agrestu: Krok po kroku do udanej uprawy
-
Planowanie i wytyczanie odległości:
Zanim zaczniemy kopać, musimy dokładnie zaplanować rozstaw sadzonek. Prawidłowa odległość między krzewami agrestu jest niezwykle ważna, aby zapewnić im odpowiednią przestrzeń do wzrostu, dostęp do światła i cyrkulacji powietrza, co minimalizuje ryzyko chorób. Dla większości odmian agrestu zaleca się zachowanie odstępu 1,2-1,5 metra pomiędzy roślinami w jednym rzędzie. Jeśli planujemy posadzić kilka rzędów agrestu, odstęp między nimi powinien wynosić 2-2,5 metra. Taki rozstaw umożliwi swobodny dostęp do krzewów podczas pielęgnacji i zbiorów, a także zapewni optymalne warunki dla rozwoju każdego krzewu. -
Przygotowanie dołu do sadzenia:
Po wyznaczeniu miejsca dla sadzonki, przystępujemy do wykopania odpowiednio dużego dołu. Wymiary dołu powinny wynosić około 50-60 centymetrów średnicy i 40-50 centymetrów głębokości. Dół musi być na tyle przestronny, aby korzenie sadzonki mogły swobodnie się rozłożyć, bez zaginania czy ściskania. Na dno wykopanego dołu należy wsypać niewielki kopczyk z żyznej gleby, którą wcześniej wzbogaciliśmy dobrze rozłożonym kompostem lub obornikiem (około jedno wiadro mieszanki na jeden dół). Ten kopczyk posłuży jako podparcie dla korzeni i zapewni im łatwy dostęp do składników odżywczych od samego początku. -
Umieszczenie sadzonki:
Ostrożnie umieść sadzonkę na przygotowanym kopczyku, starannie rozkładając jej korzenie równomiernie po jego stokach. Upewnij się, że korzenie nie są pozaginane i naturalnie układają się w dół. Niezwykle ważnym elementem jest prawidłowe zagłębienie szyjki korzeniowej sadzonki. Szyjka korzeniowa, czyli miejsce, gdzie korzenie przechodzą w pędy, powinna znaleźć się około 5-7 centymetrów poniżej poziomu gruntu. Takie zagłębienie stymuluje krzew do wytwarzania dodatkowych korzeni przybyszowych oraz nowych pędów odziomkowych, co znacząco wpływa na silniejsze rozkrzewienie się rośliny i jej odporność na suszę. Po umieszczeniu sadzonki, upewnij się, że jest ona posadzona prosto. -
Zasypywanie i ugniatanie:
Po prawidłowym umieszczeniu sadzonki, należy stopniowo zasypywać dół przygotowaną, żyzną ziemią. Podczas zasypywania, delikatnie ugniataj glebę wokół korzeni, aby usunąć wszelkie puste przestrzenie i kieszenie powietrzne. Zapewni to dobry kontakt korzeni z ziemią, co jest niezbędne do prawidłowego pobierania wody i składników odżywczych. Uważaj, aby nie uszkodzić delikatnych korzeni podczas ugniatania. -
Obfite podlewanie:
Po zasypaniu dołu, obficie podlej posadzoną sadzonkę. Na każdą roślinę należy wylać 1-2 wiadra wody. Woda powinna swobodnie wsiąknąć w glebę, pomagając jej osiąść i jeszcze lepiej otulić korzenie. Ten pierwszy, obfity strumień wody jest niezwykle ważny, ponieważ usuwa resztki powietrza z okolic korzeni i zapewnia im natychmiastowe nawodnienie. -
Formowanie misy i mulczowanie:
Po wchłonięciu wody, uformuj wokół krzewu niewielki wałek z ziemi, tworząc coś na kształt misy lub zagłębienia. Ten wałek będzie zapobiegał rozlewaniu się wody na boki podczas przyszłych podlewań, kierując ją bezpośrednio do strefy korzeniowej. Następnie, zaraz po podlaniu i uformowaniu misy, zaleca się natychmiastowe ściółkowanie (mulczowanie) powierzchni wokół pnia. Warstwa mulczu o grubości 5-10 cm (np. kompost, słoma, trociny, kora ogrodowa) pomoże utrzymać stałą wilgotność gleby, ograniczy wzrost chwastów i ochroni korzenie przed skrajnymi temperaturami, zarówno upałem, jak i mrozem.
Pielęgnacja po sadzeniu: Pierwsze kroki do sukcesu w uprawie agrestu
Po zakończeniu procesu sadzenia, odpowiednia pielęgnacja młodego krzewu agrestu jest absolutnie niezbędna dla jego pomyślnego przyjęcia się w nowym miejscu oraz dynamicznego rozwoju w kolejnych latach. Prawidłowo wykonane pierwsze zabiegi pielęgnacyjne stanowią fundament dla zdrowej i obficie plonującej rośliny.
-
Mulczowanie (ściółkowanie):
Jednym z najważniejszych zabiegów po posadzeniu jest ściółkowanie, czyli mulczowanie, obszaru wokół krzewu. Należy przykryć powierzchnię gleby w promieniu około 50-70 cm od pnia warstwą mulczu o grubości 5 do 10 centymetrów. Do tego celu doskonale nadaje się dobrze rozłożony kompost, słoma, zrębki drzewne, kora ogrodowa, a nawet trociny. Mulczowanie to proces pokrywania powierzchni gleby wokół roślin warstwą materiałów organicznych lub nieorganicznych. Warstwa ta pełni wiele funkcji: pomaga utrzymać stałą wilgotność gleby, znacznie zmniejszając parowanie wody, co redukuje potrzebę częstego podlewania. Ponadto, skutecznie hamuje wzrost chwastów, konkurujących z młodą rośliną o wodę i składniki odżywcze. Organiczny mulcz, rozkładając się z czasem, stopniowo wzbogaca glebę w próchnicę i składniki pokarmowe, poprawiając jej strukturę. Chroni także system korzeniowy przed gwałtownymi wahaniami temperatury, zarówno przed przegrzewaniem latem, jak i przemarzaniem zimą. -
Nawadnianie:
W pierwszym roku po posadzeniu, a zwłaszcza w okresach suchych i bezdeszczowych, należy zapewnić agrestowi regularne i wystarczające nawadnianie. Gleba wokół krzewu powinna być stale umiarkowanie wilgotna, ale nigdy nie przemoczona czy zalana. Zbyt duża ilość wody może prowadzić do gnicia korzeni, natomiast niedobór wody, szczególnie w fazie ukorzeniania, może spowodować więdnięcie i obumieranie sadzonki. Częstotliwość i obfitość podlewania zależy od warunków pogodowych i typu gleby – na glebach piaszczystych trzeba podlewać częściej, na gliniastych rzadziej. Ważne jest, aby woda docierała do głębszych warstw gleby, gdzie znajdują się korzenie. Najlepiej podlewać rano lub wieczorem, unikając podlewania liści, aby zapobiec rozwojowi chorób grzybowych. -
Wstępne cięcie formujące:
Jeżeli pędy sadzonki nie zostały odpowiednio przycięte przed sadzeniem, należy to zrobić niezwłocznie po posadzeniu. Celem tego cięcia jest stymulowanie rozkrzewienia się rośliny i formowanie silnego szkieletu krzewu. Zostaw 3 do 5 najsilniejszych, dobrze rozmieszczonych pędów, a pozostałe usuń. Zostawione pędy należy skrócić do wysokości 15-20 centymetrów, pozostawiając na każdym z nich 3-4 pąki skierowane na zewnątrz krzewu. To cięcie sprzyja wyrastaniu nowych, silnych pędów odziomkowych, które staną się podstawą przyszłego, produktywnego krzewu. Prawidłowe cięcie na początku życia rośliny ma ogromny wpływ na jej późniejszą żywotność i plonowanie.
O czym nie można zapominać: Długoterminowy sukces w uprawie agrestu
Aby agrest owocował stabilnie i obficie przez wiele lat, nie wystarczy samo posadzenie. Niezbędny jest systematyczny i przemyślany długoterminowy plan pielęgnacji, który będzie realizowany przez cały okres życia rośliny. Dbałość o Podstawowe aspekty, takie jak cięcie, nawożenie i ochrona przed patogenami, zapewni krzewom witalność i wysoką produktywność.
-
Cięcie agrestu:
Cięcie to jeden z najbardziej fundamentalnych zabiegów pielęgnacyjnych w uprawie agrestu, bezpośrednio wpływający na jego zdrowie, kształt i obfitość plonowania. Przeprowadza się je corocznie, najlepiej wczesną wiosną, jeszcze przed rozpoczęciem wegetacji i rozwijaniem się pąków, lub jesienią, po zakończeniu zbiorów. Głównym celem cięcia jest zapobieganie nadmiernemu zagęszczeniu krzewu, co poprawia cyrkulację powietrza i dostęp światła do wnętrza rośliny, a tym samym zmniejsza ryzyko chorób grzybowych. Wyróżniamy kilka rodzajów cięcia, każdy o innym przeznaczeniu. Cięcie formujące jest przeprowadzane w pierwszych latach życia krzewu i ma na celu stworzenie mocnego szkieletu, składającego się z 5-7 pędów w różnym wieku, dobrze rozmieszczonych. Cięcie sanitarne polega na corocznym usuwaniu wszystkich suchych, uszkodzonych, chorych, połamanych lub przemarzniętych gałęzi, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się chorób. Natomiast cięcie odmładzające to zabieg polegający na usuwaniu najstarszych, mało produktywnych pędów (zazwyczaj starszych niż 5-6 lat), co stymuluje krzew do wytwarzania nowych, młodych i bardziej plennych pędów. Regularne usuwanie starych pędów pozwala na utrzymanie wysokiej jakości owoców i stabilnego plonowania przez wiele lat. -
Nawożenie:
Odpowiednie odżywianie agrestu jest niezbędne dla jego dynamicznego wzrostu i obfitych plonów. Wczesną wiosną, zaraz po roztopach i rozpoczęciu wegetacji, agrest wymaga nawozów azotowych. Azot jest pierwiastkiem odpowiedzialnym za intensywny wzrost zielonej masy, rozwój pędów i liści. Można zastosować nawozy mineralne bogate w azot (np. saletrę amonową) lub organiczne (np. granulowany obornik, kompost). Po zakończeniu owocowania, w drugiej połowie lata lub wczesną jesienią, zaleca się stosowanie nawozów potasowych i fosforowych. Fosfor wspiera rozwój systemu korzeniowego, a potas jest kluczowy dla dojrzewania pędów, zwiększa odporność rośliny na choroby i mróz, a także sprzyja zawiązywaniu pąków kwiatowych na przyszły rok, co przekłada się na plonowanie. Można użyć nawozów jesiennych dla krzewów owocowych lub pojedynczych nawozów zawierających te pierwiastki. Zawsze należy przestrzegać dawek zalecanych przez producenta, aby uniknąć przenawożenia. -
Ochrona przed chorobami i szkodnikami:
Agrest, mimo swojej wytrzymałości, może być atakowany przez różne choroby i szkodniki, które znacząco obniżają jakość i ilość plonów. Jedną z najgroźniejszych chorób jest mączniak prawdziwy, choroba grzybowa, która objawia się białym, mączystym nalotem na liściach, młodych pędach i owocach. Z czasem nalot staje się gęstszy i brązowieje, a porażone części rośliny ulegają deformacji, zasychania i obumierania. Inne częste choroby to antraknoza (plamistość liści) czy rdza. Wśród szkodników, szczególnie dokuczliwy bywa pilśniak agrestowy, którego larwy w krótkim czasie potrafią obgryźć liście agrestu, pozostawiając jedynie nerwy, co osłabia krzew i wpływa negatywnie na przyszłoroczne zbiory. Groźna jest również przeziernik porzeczkowiec (często błędnie nazywany przeziernikiem agrestowym), którego larwy żerują wewnątrz pędów, powodując ich obumieranie. Regularny przegląd roślin, zwłaszcza wiosną i w okresie wegetacji, pozwala na wczesne wykrycie problemów i szybkie podjęcie działań. Preferuje się stosowanie metod profilaktycznych, takich jak sadzenie odmian odpornych, utrzymywanie odpowiedniej cyrkulacji powietrza poprzez cięcie, usuwanie opadłych liści i zainfekowanych części roślin. W przypadku silnego porażenia konieczne może być zastosowanie środków ochrony roślin, zgodnie z zaleceniami producenta i zasadami integrowanej ochrony roślin.
Dbałość o te proste, lecz fundamentalne zasady sadzenia i kompleksowej pielęgnacji zapewni Twojemu agrestowi solidne zdrowie, długowieczność i co najważniejsze – niezmiennie obfite plonowanie. Agrest to krzew, który odwdzięczy się cierpliwością i troską, dostarczając co roku kosze pełne soczystych, zdrowych i niezwykle smacznych owoców, które staną się prawdziwą ozdobą i urozmaiceniem Twojego ogrodu oraz kuchni. Inwestycja w prawidłowe sadzenie i konsekwentną opiekę to inwestycja w lata radości z własnych zbiorów, przynosząca satysfakcję i dumę z każdego krzewu.
